Οι περισσότεροι άνθρωποι αν ερωτηθούν για τις απαιτήσεις τους στο θέμα της διατροφής, απαντούν
πως θέλουν να καταναλώνουν τροφές νόστιμες και θρεπτικές. Θα ήθελαν να
μην επιβαρύνουν τον εαυτό τους με ορμόνες, αντιβιοτικά, χρωστικές,
συντηρητικά, ίχνη φυτοφαρμάκων και να αποφύγουν τις γενετικά
μεταλλαγμένες τροφές. Δε θέλουν τα παιδιά τους να αναπτύξουν
αλλεργίες λόγω ακατάλληλων τροφών. Η απάντηση σε όλες αυτές τις
απαιτήσεις είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία τροφίμων: τα βιολογικά προϊόντα.Η τιμή αγοράς των βιολογικών προϊόντων είναι συχνά υψηλότερη από εκείνη των συμβατικών. Εάν συγκρίνει κανείς ωστόσο τις συνέπειες της λήψης συμβατικής και βιολογικής τροφής, η διαφορά αυτή εξηγείται. Στην τιμή του φθηνού συμβατικού προϊόντος δεν συμπεριλαμβάνεται το λεγόμενο 'εξωτερικό κόστος', δηλαδή η αντιμετώπιση των ζημιών που προκαλεί η παραγωγή και κατανάλωσή του.
Μερικά παραδείγματα: Η συνεχιζόμενη κατανάλωση μιας τροφής που περιέχει ίχνη φυτοφαρμάκων αυξάνει τις πιθανότητες καρκινογένεσης. Η πανάκριβη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για την αντιμετώπιση της ασθένειας δεν συμπεριλαμβάνεται στην τιμή του προϊόντος και θα την επωμισθεί ο ασθενής και η οικογένειά του εκ των υστέρων. Η χρήση χημικών λιπασμάτων στα πλαίσια της συμβατικής γεωργίας ρυπαίνει με νιτρικά οξέα τον υδροφόρο ορίζοντα όπου μεταφέρεται το πόσιμο νερό. Η κατανάλωση του επιβαρυμένου νερού μπορεί να προκαλέσει δηλητηριάσεις και αλλεργικές αντιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Το κόστος της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης ή του καθαρισμού του νερού δεν συμπεριλαμβάνεται στην τιμή του συμβατικού προϊόντος και επιβαρύνει την κοινωνία, δηλαδή όλους μας. Αν προσθέσει κανείς τα έξοδα αυτά στην τιμή πώλησης των συμβατικών προϊόντων θα διαπιστώσει πως αυτή φτάνει, αν όχι ξεπερνάει, την αντίστοιχη των βιολογικών. Γνωρίζοντας την αλήθεια αυτή, μπορεί κανείς να κάνει τις επιλογές του ως συνειδητός αγοραστής.
Η ενημέρωση για το τι είναι βιολογικά προϊόντα και βιολογική γεωργία βρίσκεται στη χώρα μας ακόμη σε πρώιμο στάδιο. Για παράδειγμα η βιολογική γεωργία συγχέεται συχνά με την παραδοσιακή γεωργία. Δεν είναι ωστόσο ακριβώς το ίδιο. Η βιολογική γεωργία μπορεί να χρησιμοποιεί ορισμένες πρακτικές της παραδοσιακής γεωργίας, στηρίζεται όμως σε ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης της φυτικής και ζωικής παραγωγής, τα οποία αποσκοπούν στην παραγωγή τροφίμων υψηλής θρεπτικής αξίας σε συνδυασμό με την προστασία του περιβάλλοντος και την ασφάλεια των καταναλωτών. Στη βιολογική φυτική παραγωγή απαγορεύονται τα χημικά λιπάσματα, τα φυτοφάρμακα (εντομοκτόνα, μυκητοκτόνα, ζιζανιοκτόνα) καθώς και η καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων οργανισμών. Στη βιολογική ζωική παραγωγή τα ζώα ζουν μια όσο το δυνατόν φυσική ζωή, τρέφονται με βιολογικές τροφές που ταιριάζουν στο είδος τους (οι κότες π.χ. τρώνε καλαμπόκι και όχι ιχθυάλευρα) και κινούνται στον ήλιο και στον αέρα. Η χορήγηση αυξητικών ορμονών και προληπτικών αντιβιοτικών απαγορεύεται. Η βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία στην Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζονται στον κανονισμό 2092/91.
Είναι τα βιολογικά προϊόντα καλύτερα για τη διατροφή μας από τα συμβατικά;
Η απάντηση είναι ανεπιφύλακτα "ναι". Οι επιστημονικές μελέτες αποδεικνύουν αυτό που όλοι φανταζόμασταν: Ένα βιολογικό φρούτο π.χ. περιέχει περισσότερα θρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, μεταλλικά άλατα) ανά 100 γραμμάρια ξηράς ουσίας και λιγότερο νερό από ό,τι ένα συμβατικό. Πρόκειται για ένα προϊόν καθαρό, από το οποίο απουσιάζουν ξένες χημικές ουσίες, που θα μπορούσαν να επιβαρύνουν την υγεία. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τον παιδικό οργανισμό καθότι στην παιδική ηλικία εμφανίζονται πολλές αλλεργίες. Τέλος, το βιολογικό προϊόν επιβραβεύει τον καταναλωτή του όχι μόνο ενισχύοντας την υγεία του, αλλά και με τη νόστιμη γεύση του.
Αφήσαμε για το τέλος την ερώτηση-κλειδί που απασχολεί όλους τους καταναλωτές:
Πώς μπορώ να καταλάβω αν ένα προϊόν που διατίθεται προς πώληση είναι πράγματι βιολογικό;
Βιολογικής παραγωγής είναι ένα προϊόν που παράγεται σύμφωνα με ένα πρότυπο, για παράδειγμα στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αναφέραμε πιο πάνω, σύμφωνα με τον κανονισμό 2092/91. Η παραγωγή και η μεταποίηση ελέγχεται και πιστοποιείται από αναγνωρισμένους από το κράτος οργανισμούς πιστοποίησης. Ο ενημερωμένος καταναλωτής αναζητά απαραίτητα το σήμα του πιστοποιητικού οργανισμού στη συσκευασία των προϊόντων. Στην περίπτωση των μη συσκευασμένων προϊόντων ο καταναλωτής θα πρέπει να αναζητήσει το πιστοποιητικό του οργανισμού πιστοποίησης που οφείλει να βρίσκεται σε εμφανές σημείο. Στην αντίθετη περίπτωση ο καταναλωτής έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να το ζητήσει. Η πιστοποίηση θα καθοδηγήσει με ασφάλεια τον καταναλωτή στη σωστή επιλογή ανάμεσα στα βιολογικά προϊόντα και στα προϊόντα που έχουν επάνω τους ενδείξεις όπως "οικολογικό" ή "bio" και είναι στην πραγματικότητα συμβατικά.
Τα βιολογικά προϊόντα διατίθενται πλέον, εκτός από τα εξειδικευμένα καταστήματα, στα σούπερ μάρκετ και σε αμιγώς βιολογικές λαϊκές αγορές. Μπορούμε να τα βρούμε ευκολότερα από ό,τι στο παρελθόν, αρκεί να τα αναζητήσουμε. Ας το εκμεταλλευτούμε!
Αρθρογράφος: Σοφία Γιαννάκη, Βιολόγος
